қан

Қан құю. Сау адамның қанын қансыраған немесе науқас адамның қан тамырына құятын әдіс. Қ а н қ ұ ю д а н бұрын науқастың қаны толық зерттеліп, оның қан тобы анықталады (ҚСЭ, 6, 449). Қан сигектетті. Қанын ағызды, қанын сорғалатты. Төре-Байху 1635 жылы қан жалаған иттей аузы-мұрнынан қ а н с и г е к т е т і п Батырдан жеңілді де, Кукунорға көшіп кетті (С.Сматаев, Елім-ай, 51). Қан түсу. в ет. Қатты жүргеннен, ыстықтай жем жегендіктен жылқының аяғының ісіп кетуі. Жылқыда «ақбас», «қутұяқ», «сасықтабан» (қ а н т ү с у, жем түсу) сияқты аурулар кездессе, қойда «құлық», «қостабан» аурулары болып тұрады (Х.Арғынбаев, Этногр. очерк, 146). Қаны басына шықты. Қатты ашуланды, ыза кернеді. Бойында бұрын-соңды байқалмаған ашқарақ сезім атойлап, қ а н ы б а с ы н а ш ы қ т ы (Ө.Қырғызбаев, Қырда., 81). Қан сәске. Сәскенің толған кезі, нағыз сәске. Күн қ а н с ә с к е г е таянғанда екі әскер бір-біріне бетпе-бет келіп, қарамақарсы қарап, андыздап тұрды (Д.Рамазан, Жылап аққан., 13).